Tầm nhìn

Một nền văn hóa vĩ đại luôn bắt đầu từ một tầm nhìn đa diện. Từ tầm nhìn đó, doanh nghiệp có thể bao quát ra những mục tiêu xa hơn, từ mục tiêu ấy sẽ vẽ ra lộ trình rõ ràng hơn để tiến tới thành công. Một tuyên bố tầm nhìn nghe có vẻ đơn giản nhưng đó lại là yếu tố nền tảng của cả văn hóa doanh nghiệp.

Giá trị cốt lõi

Giá trị cốt lõi của doanh nghiệp làm thước đo, tiêu chuẩn để cân chỉnh những hành vi, quan điểm nhằm đạt được tầm nhìn. Nhiều doanh nghiệp nhận ra giá trị của họ thông qua nhân viên, khách hàng, thị trường,... chính vì vậy nó góp phần làm nên một nền văn hóa doanh nghiệp tuyệt vời.

Con người

Ai sẽ là người đưa ra tầm nhìn? Ai chia sẻ những giá trị cốt lõi? Nhân sự nào trong doanh nghiệp đủ khả năng để thực hiện các giá trị? Điều đó cho thấy, con người chính là nhân tố quan trọng trong việc xây dựng nền văn hóa tích cực trong doanh nghiệp.

Sức mạnh của câu chuyện

Những bài học lịch sử thông qua câu chuyện là sức mạnh vô hình giúp mỗi cá nhân trong doanh nghiệp hiểu và tiếp bước với những thành tựu đó, điều này góp phần tạo nên văn hóa doanh nghiệp. Chẳng hạn như những câu chuyện thú vị của Steve Jobs, ông đã góp phần đưa Apple thành công và phổ biến như ngày nay.

Môi trường làm việc mở

Môi trường làm việc năng động, chuyên nghiệp, nơi cho phép mọi người được thoải mái phát biểu ý kiến, thực hiện những ý tưởng “điên rồ”, độc đáo ngày càng phổ biến hơn tại các doanh nghiệp hiện nay. Đặc biệt là khi thế hệ genZ đã và đang tham gia vào lực lượng lao động, họ có những kỳ vọng và mong muốn cao hơn. Chính vì vậy, việc xây dựng môi trường làm việc hiệu quả sẽ tạo ra một nền văn hóa tích cực, thành công hơn.

Vai trò của văn hóa doanh nghiệp

Trong một nghiên cứu của Deloitte, có đến 94% CEO và 88% nhân viên tin rằng, văn hóa doanh nghiệp mang tính quyết định đối với thành công của một doanh nghiệp. Trên thực tế, văn hóa thực sự tác động mạnh mẽ tới nhiều mặt vận hành khác nhau trong một tổ chức. Vai trò của văn hóa doanh nghiệp phải kể đến:

1. Tạo chất riêng cho doanh nghiệp
2. Thu hút và giữ chân nhân viên
3. Cơ sở để kiểm soát nhân viên
4. Tạo ra sự chuyên nghiệp
5. Nâng cao danh tiếng thương hiệu

Tạo chất riêng cho doanh nghiệp

Văn hóa trong mỗi doanh nghiệp là khác nhau, điều này cũng càng không thể bắt chước. Chính vì vậy, văn hóa tạo ra chất riêng cho doanh nghiệp, đó chính là tài sản di truyền, giữ gìn bản sắc của doanh nghiệp qua nhiều thế hệ thành viên, nhờ đó mang lại khả năng phát triển bền vững.

Văn hóa doanh nghiệp giúp truyền tải những giá trị, ý thức, phong cách của tổ chức tới toàn thể đội ngũ nhân viên. Hướng đến cam kết vì mục tiêu, lợi ích của tổ chức, góp phần tạo ra sự ổn định và lành mạnh trong doanh nghiệp.

Đây cũng được xem là nền tảng để quản lý tổ chức, bằng cách đưa ra những chuẩn mực, đạo đức để hướng các thành viên biết mình nên nói gì, làm ra sao. Điều này giống như một cơ chế khẳng định lại mục tiêu chung của doanh nghiệp.

Thu hút và giữ chân nhân viên

Văn hóa doanh nghiệp không thể chỉ được hình thành sau 1 - 2 ngày, văn hóa là một quá trình mang tính bền vững. Văn hóa doanh nghiệp ảnh hưởng sâu sắc tới quá trình tuyển dụng nhân sự của doanh nghiệp, giúp thu hút và giữ chân nhân viên gắn bó lâu dài với tổ chức.

GenZ ngày nay lớn lên trong thời đại bùng nổ công nghệ, thế hệ này chiếm hơn 30% lực lượng lao động trên thị trường, theo Báo Thanh Niên, họ mong muốn một môi trường làm việc mà ở đó, tất cả mọi người đều đồng lòng, đoàn kết, dốc sức tương trợ lẫn nhau, luôn đặt lợi ích của tổ chức lên hàng đầu.

Khi nhân viên làm việc cho một môi trường có nền văn hóa tích cực, vững mạnh và phù hợp với niềm tin, thái độ của họ, điều này tạo động lực làm việc chăm chỉ và cống hiến nhiều hơn cho tổ chức.

Cơ sở để kiểm soát nhân viên

Văn hóa doanh nghiệp là cơ sở để tất cả mọi người trong công ty noi theo và thực hiện, cho dù đó là những nhà lãnh đạo cấp cao, CEO hay thậm chí là Chủ tịch. Nói một cách dễ hiểu, ai đúng hay không không quan trọng, cái gì đúng mới quan trọng.

Chính vì vậy, văn hóa doanh nghiệp lành mạnh và dung hòa được tất cả thành viên trong tổ chức sẽ hạn chế được tối đa những xung đột, căng thẳng đồng thời tạo ra sự gắn kết giữa các bộ phận/ phòng ban trong công ty. Khi nhân viên có xu hướng tạo ra xung đột thì văn hóa sẽ là cơ sở để mọi người thống nhất, hàn gắn và gắn kết với nhau hơn.

Tạo ra sự chuyên nghiệp

Dễ dàng nhận thấy rằng, văn hóa doanh nghiệp là một yếu tố tiên quyết trong việc tạo ra một môi trường làm việc chuyên nghiệp. Khi tất cả nhân viên đều hài lòng với công việc, với doanh nghiệp, ai cũng dựa vào đó để tuân thủ, thực hiện, điều đó tạo ra tiếng nói chung cho tất cả mọi người.

Nâng cao danh tiếng thương hiệu

Văn hóa doanh nghiệp tích cực bao gồm cả những giá trị đạo đức, khi có đạo đức kinh doanh, doanh nghiệp sẽ cung cấp các sản phẩm/ dịch vụ có chất lượng, tập trung vào những tiêu chuẩn cao nhất. Từ đó tạo ra một môi trường làm việc lý tưởng cho lực lượng lao động, tạo ra các sản phẩm chất lượng, tạo sự hài lòng cho người tiêu dùng. Điều này giúp nâng cao danh tiếng thương hiệu trên thị trường, đảm bảo tăng trưởng cả thị phần và doanh thu cho công ty.

4 Mô hình văn hoá doanh nghiệp bền vững

• Văn hóa gia tộc (Clan Culture)
• Văn hóa sáng tạo (Adhocracy Culture)
• Văn hóa thị trường (Market Culture)
• Văn hóa thứ bậc (Hierarchy Culture)

4 Mô hình văn hóa doanh nghiệp bền vững bao gồm Văn hóa gia tộc, Văn hóa sáng tạo, Văn hóa thị trường và Văn hóa thứ bậc. Mỗi mô hình phản ánh một phong cách quản lý và cách tiếp cận khác nhau đối với môi trường làm việc.

Văn hóa gia tộc (Clan Culture)

Văn hóa gia tộc tập trung vào cảm giác thân thiện và gắn kết như trong một gia đình lớn. Trong mô hình này, sự hợp tác, giao tiếp mở và mối quan hệ cá nhân được coi trọng.

Lãnh đạo thường đóng vai trò là những người hướng dẫn, quan tâm đến sự phát triển cá nhân của nhân viên. Môi trường làm việc thường thoải mái, linh hoạt và nhấn mạnh vào sự đồng thuận hợp tác và đoàn kết.

Văn hóa sáng tạo (Adhocracy Culture)

Văn hóa sáng tạo nhấn mạnh vào sự đổi mới, linh hoạt và sáng tạo. Các tổ chức theo mô hình này thường tập trung vào việc tạo ra sản phẩm mới và phát triển những ý tưởng độc đáo.

Lãnh đạo khuyến khích rủi ro, thử nghiệm và tinh thần tiên phong. Văn hóa này thường thấy trong các công ty công nghệ, khởi nghiệp và ngành công nghiệp sáng tạo.

Văn hóa thị trường (Market Culture)

Văn hóa thị trường tập trung vào kết quả, cạnh tranh và thành tích. Tổ chức theo mô hình này đặt mục tiêu cao về hiệu suất và luôn nỗ lực đạt được lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Lãnh đạo thường là người định hướng, tập trung vào mục tiêu và khen thưởng theo thành tích. Văn hóa này phù hợp với các công ty tập trung vào doanh số, marketing và cạnh tranh khốc liệt.

Văn hóa thứ bậc (Hierarchy Culture)

Văn hóa thứ bậc dựa trên cấu trúc, trật tự và kiểm soát. Các tổ chức theo mô hình này có xu hướng có hệ thống phân cấp rõ ràng, quy tắc và quy trình nghiêm ngặt.

Lãnh đạo trong văn hóa này thường là những người quản lý chuyên nghiệp, tập trung vào hiệu quả và kiểm soát chất lượng. Môi trường làm việc thường được tổ chức và tuân thủ các quy định nghiêm ngặt.

Mỗi mô hình có điểm mạnh và thách thức riêng, các tổ chức có thể áp dụng một hoặc kết hợp nhiều mô hình tùy thuộc vào mục tiêu và giá trị của doanh nghiệp mình.

3 giai đoạn hình thành văn hóa doanh nghiệp

Ba giai đoạn hình thành văn hóa doanh nghiệp được mô tả như sau:

Giai đoạn non trẻ – Nền tảng được hình thành

Trong giai đoạn đầu, văn hóa doanh nghiệp thường được hình thành bởi người sáng lập và các giá trị cốt lõi mà họ mang đến. Sự hiện diện của người lãnh đạo và những nguyên tắc cơ bản sẽ tạo nên nền tảng cho tổ chức. Sự linh hoạt và tập trung vào việc tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ là yếu tố chính. Giai đoạn này, các nguyên tắc thường chưa được ghi chép một cách chính thức, nhưng được thể hiện qua hành vi và quyết định hàng ngày của đội ngũ lãnh đạo.

Giai đoạn phát triển – Văn hóa chuyển mình

Khi doanh nghiệp phát triển, văn hóa doanh nghiệp cũng thay đổi theo. Giai đoạn này, tổ chức bắt đầu mở rộng và tuyển dụng thêm nhân sự, từ đó tạo ra sự đa dạng về quan điểm và kinh nghiệm. Các giá trị cốt lõi cần được xác định rõ ràng hơn, thường thông qua sứ mệnh, tầm nhìn và các quy tắc ứng xử chính thức. Giai đoạn này cũng là lúc văn hóa doanh nghiệp phải thích ứng với những thay đổi về quy mô, cơ cấu và môi trường kinh doanh.

Giai đoạn cuối và nguy cơ suy thoái

Trong giai đoạn cuối, doanh nghiệp đã trưởng thành và có thể đối mặt với nguy cơ suy thoái về văn hóa. Các giá trị cốt lõi có thể bị phai mờ hoặc bị hiểu sai và những nguyên tắc cũ không còn phù hợp với bối cảnh mới. Trong giai đoạn này, doanh nghiệp cần phải chú trọng vào việc tái định nghĩa và duy trì văn hóa tích cực, đảm bảo rằng nó không bị mất đi trong quá trình phát triển. Các biện pháp như cải cách tổ chức, thúc đẩy sự đổi mới và tái thiết lập các giá trị cốt lõi có thể cần thiết để ngăn chặn suy thoái văn hóa.

5 Bước xây dựng văn hóa doanh nghiệp hiệu quả

• Bước 1: Phân tích doanh nghiệp
• Bước 2: Đưa ra những kỳ vọng về văn hóa doanh nghiệp
• Bước 3: Xác định yếu tố xây dựng nền văn hóa doanh nghiệp
• Bước 4: Xây dựng và truyền thông giá trị cốt lõi cho tổ chức
• Bước 5: Triển khai
• Bước 6: Đo lường

Bước 1: Phân tích doanh nghiệp

Khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp, cần đánh giá xem văn hóa hiện tại của doanh nghiệp là gì, đang ở đâu và có biểu hiện nào. Khi doanh nghiệp xuất hiện nhiều dấu hiệu tiêu cực, khi đó cần đưa ra những phương án cải thiện ngay để tránh tạo ra một môi trường làm việc độc hại.

Dấu hiệu của văn hóa doanh nghiệp độc hại có thể bao gồm:

• Nội bộ không có sự gắn kết: Một môi trường mà ở đó, bầu không khí làm việc lúc nào cũng căng thẳng, nặng nề, ai làm việc nấy, đây được xem là môi trường làm việc không tích cực, không phát triển, không thể duy trì lâu dài.
• Ý thức kém: Nhân viên không có tính chủ động, tự giác trong công việc, tác phong chậm chạp, thường xuyên đi muộn về sớm, kỷ luật kém sẽ tạo ra một văn hóa chây ì, lười nhác, dễ rơi vào khủng hoảng.
• Tuyển dụng nhân sự liên tục: Yếu kém trong công tác quản lý của nhân sự khiến nhân viên cảm thấy không hài lòng, không có động lực làm việc và không muốn gắn bó lâu dài với tổ chức.
• Có nhiều cuộc họp kéo dài, các biện pháp kỷ luật để răn đe nhưng lại không có hoặc có rất ít sự công nhận, khen thưởng thành tích của nhân viên.
• Không có nhiều sự tương tác giữa sếp và nhân viên, đội ngũ nhân viên có thể né tránh sếp, tránh không muốn đến gần hoặc đi chung với sếp,...
• Nhân viên im lặng trong suốt cuộc họp, không dám đưa ra những ý tưởng mới lạ, độc đáo nhưng sau cuộc họp lại hí hửng bàn tán, trò chuyện ngoài lề.

Bước 2: Đưa ra những kỳ vọng về văn hóa doanh nghiệp

Hãy đưa ra những kỳ vọng về văn hóa doanh nghiệp, nghĩ thật kỹ về những điều mà doanh nghiệp muốn xây dựng, bắt đầu từ những thế mạnh và điểm riêng của tổ chức. Khi văn hóa được hình thành trên những sức mạnh có sẵn, nhà lãnh đạo sẽ biết mình nên làm gì, làm như thế nào để mang lại mọi thứ tốt nhất.

Bước 3: Xác định yếu tố xây dựng nền văn hóa doanh nghiệp

Giá trị cốt lõi cần được xác định để xây dựng văn hóa doanh nghiệp, điều này chỉ nên là những thứ thực sự giá trị, được coi trọng ở doanh nghiệp. Khi xác định giá trị cốt lõi, doanh nghiệp cần trả lời câu hỏi:

• Tầm nhìn, sứ mệnh, mục tiêu và chiến lược dài hạn của doanh nghiệp là gì?
• Muốn được công chúng nhìn nhận về doanh nghiệp như thế nào?
• Mục tiêu kinh doanh của doanh nghiệp có đang phù hợp với giá trị cá nhân của đội ngũ nhân viên hay không?
• Mục tiêu văn hóa mà doanh nghiệp hướng đến là gì, chẳng hạn như đội ngũ đoàn kết, môi trường năng động, sáng tạo, thành tích của nhân viên được công nhận,...

Bước 4: Xây dựng và truyền thông giá trị cốt lõi cho tổ chức

Văn hóa doanh nghiệp chỉ được hình thành khi được toàn thể nhân viên đồng thuận và hiểu rõ về những lợi ích mà nó mang lại. Chính vì vậy, khi xác định được một văn hóa lý tưởng cho tổ chức, hãy truyền đạt và diễn giải cặn kẽ cho toàn thể đội ngũ nhân viên, để họ cùng hiểu và tuân thủ theo.

Kế hoạch hành động của doanh nghiệp phải bao gồm các thời gian, điểm mốc, mục tiêu, nhiệm vụ và trách nhiệm cụ thể. Điều gì nên được ưu tiên? Đâu là chỗ cần được tập trung nỗ lực? Cần những nguồn lực nào? Thời hạn hoàn thành là bao lâu? Ai chịu trách nhiệm cho mỗi nhiệm vụ cụ thể?

Bước 5: Triển khai

Khi đã có những giá trị cốt lõi và truyền đạt, giải thích cặn kẽ cho nhân viên, các nhà lãnh đạo cần bắt tay vào thực hiện và triển khai với các hoạt động như sau:

• Xây dựng đội ngũ phụ trách văn hóa doanh nghiệp, thường là phòng ban Nhân sự trong công ty, nhà lãnh đạo cũng cần theo dõi, giám sát sát sao.
• Khuyến khích, tạo động lực, thúc đẩy cho toàn thể nhân viên thực hiện và hưởng ứng tích cực văn hóa của doanh nghiệp.
• Phát triển và duy trì văn hóa bằng các hoạt động nội bộ, đào tạo, khen thưởng, teambuilding,...

Bước 6: Đo lường

Văn hóa doanh nghiệp phải được đo lường sau một khoảng thời gian triển khai. Điều này giúp kịp thời phát hiện, xử lý rủi ro trước khi chúng ảnh hưởng đến việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp. Để đo lường hiệu quả, doanh nghiệp cần đưa ra hệ thống câu hỏi, tiêu chí để làm tiền đề cho sự đánh giá đó.

Ví dụ về Văn hóa doanh nghiệp của một số công ty hàng đầu thế giới

Văn hóa doanh nghiệp của các công ty hàng đầu thế giới thường phản ánh giá trị cốt lõi và triết lý hoạt động của họ. Mỗi công ty có cách tiếp cận khác nhau đối với văn hóa doanh nghiệp, nhưng điểm chung là họ luôn tập trung vào nhu cầu của khách hàng lên hàng đầu và tạo ra môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sáng tạo và hợp tác.